- Advertisement -

Jón Steinar segir undantekningu ef lögreglunni er neitað um símahleranir

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður skrifaði eftritektaverða grein á Facebook. Við birtum greinina hér.

Uppi hefur orðið fótur og fit vegna upplýsinga um að starfandi lögreglumenn hafi misnotað aðgang sinn að gögnum lögreglunnar um rannsóknir á nafngreindum mönnum. Veittu lögreglumennirnir öðrum aðilum aðgang að þeim til notkunar í lögskiptum sínum við þá sem þarna höfðu verið til rannsóknar. Þýðingarmestu gögnin í þessu voru símhleranir hjá þessum sökuðu mönnum. Hefur réttilega verið talið að brotið hafi verið á persónulegum réttindum þessara manna og þar með réttarvernd þeirra sem varin er af stjórnarskránni.

Lögreglan má samkvæmt lögum ekki hlera síma manna nema dómari hafi úrskurðað um heimild hennar til hlerunarinnar. Eru mjög ströng ákvæði í lögum um skilyrði fyrir því að dómari megi veita lögreglu slíka heimild. Er ljóst að ekki kemur til greina að gefa hlerunarþola eða lögmanni hans upplýsingar um hlerunarúrskurð til að gæta hagsmuna sinna af honum, því slík vitneskja þeirra skemmir þessa rannsóknarheimild. Af þessum sökum hvílir rík skylda á dómara að grandskoða skilyrðin fyrir því að fallast megi á ósk lögreglu um hlerunarheimild.

Þú gætir haft áhuga á þessum

Héraðsdómur Vesturlands var fúsari en aðrir héraðsdómstólar til að fallast á þessar beiðnir.

Fyrir liggja upplýsingar um að á árunum eftir hrun 2008 til 2012 bárust héraðsdómstólum 875 beiðnir frá lögregluyfirvöldum um símhleranir hjá einstökum mönnum. Var fallist á 869 þeirra eða 99,7%. Þetta hlutfall er hærra en þekkist í nokkru öðru landi í Evrópu. Þá hefur líka komið fram að yfirvöldin áttuðu sig fljótlega á því að Héraðsdómur Vesturlands var fúsari en aðrir héraðsdómstólar til að fallast á þessar beiðnir. Leitaði lögreglan því mest til þessa dómstóls með beiðnir sínar. Virðast þær hafa verið veittar án þess að dómarinn í því umdæmi kannaði hvort lagaskilyrðum fyrir þeim væri fullnægt. Svo undarlegt sem það var að leita til þessa landsbyggðadómstóls um heimildir fyrir þessu var ástæðan sýnilega sú að dómarinn sem þar sat veitti heimildirnar án þess að kanna hvort fyrir þeim væru lagaheimildir. Virðist hann hafa stimplað þær án athugunar á lögmæti þeirra.

Á forsíðu Fréttablaðsins 16. júní 2014 var slegið upp frétt um að þessi dómari hafði á sínum tíma veitt svona heimild án nokkurrar könnunar á skilyrðum hennar. Stóð svo á um manninn, sem hlera átti, að verið var að sleppa honum úr gæsluvarðhaldi, þar sem honum hafði verið kynntur réttur hans til að neita að svara spurningum lögreglu.

Benedikt Bogason forseti Hæstaréttar.
Benedikt var dónstjóri Héraðsdóms Vesturlands 2003 til 2012.

Í dómi Hæstaréttar í öðru máli 4. febrúar 2016 (mál nr. 842/2014) var fjallað um heimildir lögreglu til að hlera síma manna sem setið höfðu í gæsluvarðhaldi og nutu því heimildar til að svara ekki spurningum lögreglu um sakarefnið. Var sagt orðrétt í forsendum dómsins: „Með því að hlusta á símtöl ákærðu við þessar aðstæður, þótt það væri gert á grundvelli dómsúrskurða, var brotið gegn rétti þeirra til réttlátrar málsmeðferðar samkvæmt 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar og 1. mgr. 6. gr samnings um verndun mannréttinda og mannfrelsis, sbr, lög nr. 62/1994 um mannréttindasáttmála Evrópu.“

Af þessum forsendum Hæstaréttar er ljóst að héraðsdómarinn sem veitti svona heimildir braut gegn mannréttindum mannsins sem fyrr var nefndur.

Á Íslandi þótti síðar vera ástæða til að gera þennan dómara að forseta Hæstaréttar.

Fyrirsögnin er Miðjunnar.


Tengdar fréttir sem þú gætir haft áhuga á að lesa: