Hvernig dettur Landsrétti í hug, að láta fyrrverandi lögmann Landsbankans dæma í máli bankans?
Marinó G. Njálsson skrifar:
Dómur gekk í Landsrétti í dag (föstudag) þar sem Landsbankinn var annar málsaðili. Landsréttur ákvað að snúa við mjög skýrri niðurstöðu Héraðsdóms Reykjavíkur, sem hafði kallað inn sérhæfðan meðdómara, og dæmt Landsbankanum í óhag. Sem sagt Landsbankinn vann málið fyrir Landsrétti.
Ég væri ekki að nefna þetta, nema vegna þess að einn af dómurum Landsréttar í málinu var fyrrverandi lögmaður Landsbankans! (Nafn hans skiptir ekki máli, en auðvelt er fyrir kunnuga að átta sig á því hver hann er út frá þessari færslu.) Maður sem hafði margoft flutt sambærileg mál og jafnvel tapað þeim í héraði og/eða fyrir Hæstarétti. Veit ég ekki hvort hann hafði tapað í málarekstri gegn lögmanninum sem tapaði málinu í dag, en mér finnst það ekki ólíklegt.
Í mínum huga er það ómögulegt.
Hvernig dettur Landsrétti í hug, að láta fyrrverandi lögmann Landsbankans dæma í máli bankans? Ég átta mig á því, að dómarar hafa gengt alls konar störfum áður en þeir urðu dómarar, en maðurinn var einn helsti lögmaður bankans í óteljandi innheimtumálum gegn skuldurum í eftirmála hrunsins, samhliða því að hann kenndi við lagadeild Háskólans í Reykjavík. Mér er alveg sama hversu vel hann þekkir lögin, maðurinn er bullandi vanhæfur. Það er ekki sjens að hann geti sýnt og sannað, að hann hafi ekki verið undir áhrifum af sínum fyrri vinnuveitanda í málinu þannig að það sé hafið yfir allan vafa.
Ég er nokkuð viss um að sótt verði um áfrýjunarleyfi til Hæstaréttar og fáist það ekki, þá liggur beinast við að kæra til MDE. Ástæðan er einföld. 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands hljóðar svo:
„Öllum ber réttur til að fá úrlausn um réttindi sín og skyldur eða um ákæru á hendur sér um refsiverða háttsemi með réttlátri málsmeðferð innan hæfilegs tíma fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli.“
Hvernig getur fyrrverandi lögmaður annars málsaðila talist, þannig að hafið sé yfir allan vafa, óháður og óhlutdrægur dómari þó liðin séu nokkur ár frá því að hann flutti mál síðast fyrir viðkomandi málsaðila? Í mínum huga er það ómögulegt, sérstaklega þegar höfð er í huga ákaflega óbilgjörn framganga hans í mörgum málum, m.a. máli sem fjallað var í heimildarmynd sem gerð var fyrir nokkrum árum.
Hann á ekki að snerta á málum fyrrverandi vinnuveitanda síns.
Ég tek það fram, að ég hef ekki séð dóminn, bara talað við lögmanninn sem tapaði málinu. Þetta snýst heldur ekki um hvað segir í dómnum, heldur að hafið sé yfir allan eðlilegan vafa að dómarinn hafi verið óháður og óhlutdrægur. Ég tel að svo sé ekki. Ég tel að of skammt sé síðan viðkomandi dómari tók þátt í mjög umdeildum málarekstri fyrir hönd Landsbankans til þess að hann teljist hæfur til að dæma í málum, þar sem Landsbankinn er annar málsaðili. Ég efast ekkert um hæfi hans sem dómara, en þegar Landsbankinn er annar málsaðili, þá tel ég að tengsl hans við bankann séu það sterk, að ekki sé hægt að tryggja mótaðila bankans að dómurinn sé óháður og óhlutdrægur. Mér er raunar alveg sama hver niðurstaða málsins hefði orðið. Hann á ekki að snerta á málum fyrrverandi vinnuveitanda síns, þó svo að hann hafi samhliða störfum fyrir hann einnig kennt við HR.
Ég hef heyrt í gegn um tíðina öll rökin fyrir því að fyrri störf dómara skipti ekki máli, þegar þeir eru skipaðir á mál, og skipti slíkt máli, þá hefði ekki átt að skipa viðkomandi dómara. Ja, ég er þeirrar skoðunar að betra hefði verið, að viðkomandi hefði ekki verið skipaður dómari í Landsrétti svona stuttu eftir að hann var helsti málaflutningsmaður Landsbankans í mörgum umdeildum dómsmálum. Hann hefði átt að bíða í einhver ár í viðbót, búa til góða fjarlægð milli sín og Landsbankans í svona eins og 10 ár og sækja þá um. Ég tel að fleiri dómarar hefðu átt að gera slíkt hið sama í gegn um tíðina, þá sérstaklega í Landsrétti og Hæstarétti. Það er bara mín skoðun, en hún byggir á mínum skilningi á hugtökunum „óháður“ og „óhlutdrægur“. Þau snúast nefnilega ekki um þekkingu á lögum, heldur því að óyggjandi sé að báðir málsaðilar njóti sama réttar fyrir dómstólum. Að hvorugur málsaðili þurfi að efast um málsmeðferð hafi verið réttlát vegna fortíðar dómaranna. Að dómarar máls séu varðir fyrir því, að einhver geti efast um að þeir séu óháðir og óhlutdrægir. Í mínum huga er þetta síðasta mikilvægasti þátturinn í hæfnismati einstaklings og sé þetta atriði til staðar, þá telst viðkomandi hæfur til þátttöku í því máli sem um ræðir. Þetta atriði klikkaði, þegar viðkomandi dómari var settur á það mál sem hér um ræðir.
Þessi færsla er ekki um dómarann, heldur hæfi og vanhæfi og ekki síst þessi orð stjórnarskrár lýðveldisins Íslands: „Öllum ber réttur til að fá úrlausn um réttindi sín og skyldur eða um ákæru á hendur sér um refsiverða háttsemi með réttlátri málsmeðferð innan hæfilegs tíma fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli.“
Greinin birtist á Facebooksíðu Marinós.